Tijdens deze zomerse vakantiedagen zien de meeste mensen er gelukkig uit. En, ze liegen niet, want ze voelen zich niet ongelukkig! Maar sommigen zijn wel vlug hun goed humeur kwijt. Een kleine botsing, letterlijk of figuurlijk, volstaat dikwijls en ze staan in vuur en vlam. Ze voelen zich happy maar tevens dikwijls boos als het ergens verkeerd gaat. Er is al vaker gepeild naar dat zo broze geluk. Daar zijn diverse redenen voor. Ten eerste, de nervositeit en de complexiteit van onze moderne samenleving geven mensen het gevoel dat zij niet meer mee kunnen en dat maakt hun onzeker. Ten tweede de media geven aan mensen niet altijd een hoopgevende en juiste boodschap. Ten derde is daar de economische en sociale crisis. Maar ook bij hen die niet lijden onder de economische crisis is er veel onzekerheid. Sommigen beweren dat dit komt door het stijgend egoïsme onder de mensen. Die economische crisis is meer dan een probleem van centen. Het is ook een crisis van waarden en cultuur. Of meer zelfs het is de ‘waarden’-crisis die de economie doet ontsporen. Een economie die alleen maar oog heeft op een grotere productiviteit en vlug veel geld verdienen, verliest vlug de zorg voor het welzijn van iedere mens en zijn geluk uit het oog.
Die crisis van waarden: ‘Wat is belangrijk in het leven?’ en die crisis van geloof en zingeving: ‘Wat is de diepste zin van mijn bestaan?’ leeft ook in ons. Het gemis aan geloof en een diep moreel besef maakt een mens angstig. De angst voor de zinloosheid van ons bestaan doet ons zo oneindig verlangen naar geluk en maakt ons tevens zo boos op alles wat dat geluk in de weg komt te staan. Het stijgend egoïsme is een gevolg van de groeiende zinloosheid in onze samenleving. ‘Als het visioen verdwijnt, verwildert het volk’ staat in het boek Wijsheid. De zinloosheid van het bestaan maakt mensen ten diepste ontevreden. Ze hamsteren dan overal naar geluk en wie hun voor de voeten loopt bedreigen zij met geweld. Vandaar zoveel zinloos geweld.
Wij spreken vandaag van ‘overlast’. Mensen hebben al zoveel last met zichzelf dat alles wat van buiten komt gauw overlast wordt. Wij kunnen niets extra meer verdragen. De kinderopvang in de buurt wordt een last, spelende kinderen maken teveel lawaai … Een mega openluchtconcert roept verzet op … de klokken verstoren de rust … Met wat heeft dat te maken? Met een reële overlast of met een stijgende onverdraagzaamheid. Wij mogen inderdaad de problemen niet onder tafel schuiven en doen alsof het niet bestaan, maar heeft het vooral niet te maken met onszelf, die al zo overbelast zijn dat wij iets extra niet meer aankunnen? Lopen wij er niet ontevreden bij, omdat wij bang zijn voor de diepste vragen in ons eigen leven. Is de aanwezigheid van andere mensen (vreemden en onbekenden) in onze buurt niet onze grootste ergernis en is een feest vierende massa niet onze eigen frustratie en afgunst, en confronteert de aanwezigheid van zieken en stervenden in ons midden ons niet met onze eigen vragen rond ziekte en dood en een gemis aan perspectief op de eeuwigheid.
Als de mens elk religieus besef kwijtspeelt dan vindt hij geen rust. Is dat niet de diepste oorzaak van de crisis? Maar wie durft dat nu nog te zeggen?
Paul De Craene
