Mijn lachspieren zijn gegroeid de laatste 7 jaar. Er wordt verrassend veel gelachen als ik bewoners bezoek voor een gesprek. Er wordt ook af en toe geweend, en het is niet zo dat serieuze onderwerpen weggelachen worden. Maar middenin de miserie en de zorgen wordt er ook regelmatig gelachen. Soms gaat het om grappen of grappige situaties, die zelfs na 50 of na 80 jaar nog altijd grappig zijn. Lachen met de actualiteit of met de ‘tijdsgeest’: de ouderdom heeft veel relativeringsvermogen. Af en toe lachen we met onszelf. En we glimlachen ook veel, want een glimlach wordt begrepen, zelfs als woorden en taal niet meer begrepen worden. Ik heb leren lachen met heel mijn gezicht. De blijdschap die ik voel als ik bewoners begroet komt diep uit mijn hart, en is in mijn ogen en op mijn wangen te lezen, zelfs achter een mondmasker.
Mijn muzikale talenten worden goed gebruikt bij het opluisteren van vieringen en gebedsdiensten, en ook bij andere muzikale gelegenheden. Muziek verbindt mensen met hun verleden, en samenzang verbindt ons onderling. Sommige ouderen die voor de rest weggezakt zijn in de stilte, komen weer tot leven als ze bekende liederen meezingen. Anderen voor wie de wereld donker geworden is door blindheid, fleuren nog op bij schone klassieke of religieuze muziek.
Pastoraal werk is voor een stuk een zittend beroep: op een stoel, achter een muziekinstrument, aan tafel. Het is ook vaak een actief beroep. Ik heb de verschillende voordelen van samen wandelen leren waarderen. Samen wandelen brengt rust en opent perspectief, als we buiten in de natuur of in de buurt wandelen, maar ook binnen de voorziening, als het maar buiten de kamer van de bewoner gebeurt. Wandelen samen met een bewoner schept verbondenheid en is een uiting van mijn bekommernis voor heel de persoon van de bewoner: zijn emoties en zijn gedachten, die ik beluister, en ook zijn spieren die aangemoedigd worden om in beweging te blijven.
Mijn intellectuele talenten worden vooral aangesproken als ik samen met collega’s, de bewoner, zijn familie en zijn dokter op zoek ga naar alternatieven. Soms gaat dit om medische alternatieven, rond pijnbestrijding of palliatieve zorg. Vaak gaat het om alternatieve manieren van wonen en leven: hulpmiddelen of helpers voor ouderen die slechtziend of slechthorend zijn; aangepaste, betekenisvolle activiteiten; mensen aanspreken op hun talenten.
Ik ben geboren en getogen in Nieuw-Zeeland. ‘Jantje zag eens pruimen hangen’ en andere Nederlandstalige literatuur kreeg ik niet mee als kind. Ik heb het rijke literaire erfgoed van de noordelijke en zuidelijke Nederlanden leren kennen en appreciëren dankzij onze bewoners, en hun interesses en voorkeuren hebben me aangezet om nog verder te verkennen. Ook de geloofstraditie waarin zo veel Vlaamse ouderen opgroeiden en die velen nog altijd dierbaar is, heb ik leren kennen en op mijn beurt liefhebben door mijn pastoraal werk. Bedevaarten en processies, verschillende eetgewoontes (pannenkoeken voor Lichtmis, Sint-Hubertusbrood enz.), oude gebeden en religieuze liederen die hen verbinden met het onschuldig geloof van hun kindertijd… De wereld, de samenleving, de Kerk, zijn allemaal fel veranderd sinds de jaren ‘20 à ‘40 van de vorige eeuw. Het geloof van veel ouderen is ook veranderd doorheen hun leven. Maar als ze op het einde van hun leven de tijd en de mogelijkheid krijgen om stil te staan bij hun geloof en het opnieuw beleven samen met anderen, kan het weer beginnen bloeien.
Ik beleef mijn pastoraal werk heel intens vanuit mijn geloof. Soms komen de soort vragen die de Bijbelse schrijvers van Job en Prediker stellen – Waarom gebeuren slechte dingen aan goede mensen, en goede dingen aan slechte mensen? Is het leven fundamenteel vergeefs? – naar boven in de situaties die ik meemaak. Ik laat die vragen zijn, zonder te snel te grijpen naar antwoorden. Ik voel heel sterk de aanwezigheid van God in de ontmoetingen die plaatsvinden, en in de wederzijdse zorg en vriendschap. Voor mij zijn woonzorgcentra geen Godverlatenplekken, maar juist plekken bij uitstek van Gods aanwezigheid.
Pastor zijn in de residentiële ouderenzorg is mijn droomjob. Ik droom ervan dat nog meer mensen woonzorgcentra mogen ontdekken als plaatsen waar zo veel mogelijk is aan gedeelde liefde, zorg en geloof.
