© LATUPEIRISSA via Pixabay
Op vrijdag 17 maart staan we met de ‘Internationale dag van de slaap’ stil bij onze slaap, iets wat velen van ons als vanzelfsprekend beschouwen maar waar anderen met problemen geconfronteerd worden. Het thema van dit jaar is ‘Slaap is essentiëel voor je gezondheid’. Daaraan wordt dikwijls onvoldoende aandacht besteed. Een goede nachtrust is net als gezonde voeding en voldoende beweging van belang voor ons fysiek, mentaal en sociaal welzijn. We slapen allemaal wel eens slecht, maar wanneer duidt dit echt op een slaapstoornis?
Ik sprak daarover met dr. Kathleen Schoovaerts(KS), pneumoloog en mevr Hanne Raets (HR), psychologe, beiden verbonden aan het slaaplabo in het az Sint-Blasius.

Waarom deze dag?

KS: ‘Het thema toont het belang van een goede slaapkwaliteit aan, zeker ook naar andere disciplines toe. Slaapproblemen worden vaak miskend en het belang ervan niet erkend, waardoor niet ingegrepen wordt.’

Zijn er speciale initiatieven gepland in het ziekenhuis?

HR: ‘Dit jaar is er niets speciaal gepland. Wel zullen de bestaande materialen zoals filmpjes rond slapeloosheid uit de basiseducatie opnieuw gepost worden op sociale media, met extra uitleg. In 2024 plannen we een breder initiatief, zowel naar ons personeel toe als naar een breder publiek gericht.’

Waarom is slaap zo belangrijk? Wanneer worden slaapstoornissen problematisch en wordt best professionele hulp ingeschakeld?

KS: ‘Slaap heeft heel wat functies. Er gebeurt van alles in je slaap, zowel als herstel als om ons lichaam gezond te houden. Als je slaap onderbroken wordt weten we heel duidelijk dat dit kan leiden tot medische problemen o.a. een duidelijke link naar problemen met hart en bloedvaten. Daarom gebeurt doorverwijzing vaak door een cardioloog, in verband met slaapapneu (waarbij je meermaals stopt met ademen gedurende een korte tijd) of hoge bloeddruk. Ook voor onze hormoonhuishouding speelt een gebrek aan slaap of problemen ermee een belangrijke rol. Ook voor ons geheugen, suikergehalte, cholesterol, hersenen, …. Het belang moet benadrukt worden voor ons dagelijks functioneren, zowel om overdag voldoende alert te zijn als voor het functioneren van ons lichaam zelf.

HR: ‘We zien ook mensen die naar de geheugenkliniek gaan, ook jonge mensen, omdat een goede slaap invloed heeft op ons geheugen en aandachtsprofiel.’

Zijn er ook ‘fabeltjes’ over slaapstoornissen?

HR: ‘ Er zijn inderdaad heel wat foute opvattingen rond slaap. Dat de ‘uren voor middernacht dubbel tellen’ is er zo een. Slaap verandert wel gedurende de nacht. De eerste uren zijn anders van kwaliteit omdat daar bv een diepere slaap voorkomt dan tijdens het tweede deel van de nacht. Maar voor de rest maakt dat niets. Het creëert vaak onnodige angst of druk om vroeger te gaan slapen.’

Zijn er indicaties dat een goede slaapkwaliteit preventief werkt om het risico op een aantal aandoeningen te beperken?

KS: ‘Een goede slaapkwaliteit is heel belangrijk voor onze gezondheid en kan een aantal problemen voorkomen, zowel van het hart, neurologische of psychische aandoeningen. Er is soms te weinig aandacht daarvoor bij bepaalde artsen, waardoor het probleem wat stiefmoederlijk behandeld wordt.’

Ook in het AZ Sint-Blasius is er een slaaplabo met een team van specialisten. Dat slaaplabo is nog  niet zo lang geleden uitgebreid, wat allicht bewijst hoe groot de nood is?

KS: ‘Het team bestaat uit twee longartsen, een neuroloog, een psycholoog en vaste verpleegkundigen. Waar nodig worden ook andere disciplines betrokken bv neus-keel-oorarts, mond- en kaakchirurg als het dragen van een beugel aangewezen is.

Twee longartsen en een neuroloog lezen de resultaten van de slaapstudies uit. Er gebeurde een uitbreiding van twee naar drie bedden per nacht omdat de wachttijden opliepen. Die bedragen nu nog altijd een drietal maanden, wat toch aantoont dat de vraag heel groot is. Het slaaplabo wordt zeven dagen op zeven bemand en is jaarlijks slechts een tweetal weken dicht. Dat wil zeggen dat we op jaarbasis meer dan 1000 patiënten onderzoeken. Dat bewijst toch wel de nood daaraan.’

Je komt niet zomaar in slaapkliniek terecht. Wie verwijst meestal door?

KS: ‘Een slaapstudie gebeurt vooral na doorverwijzing door de huisarts, cardioloog, neus- keel- oorarts (naar aanleiding van snurken), neurologen (bij slaperigheid of andere neurologische aandoeningen die met slaap kunnen te maken hebben).’

HR :’Er is wel een belangrijk onderscheid tussen het vermoeden van een medisch probleem en andere oorzaken. Als je last hebt van slapeloosheid, moeilijk in- of doorslaapt en daardoor een slaaptekort hebt kunnen daar diverse oorzaken voor zijn en is het niet altijd nodig om langs een arts te passeren. Dan kan je bij de slaappsycholoog terecht voor verdere hulp.’

KS: ‘Inderdaad, soms komen patiënten op de raadpleging die uren wakker liggen maar als er geen sprake is van apneu, snurken, zelf merken dat je stopt met ademen of je partner zegt dat je stopt met ademen, of je bent heel slaperig overdag dan is er geen reden om een slaapstudie te doen. Dan zal je ook slecht slapen tijdens een slaapstudie.’

Komen ook mensen met b.v. burnout bij u terecht?

HR ‘Dat gebeurt. Daarbij is de vraag wat was er eerst, de kip of het ei: slaap je slecht en ontstaan daardoor je problemen, of zijn het je net problemen die leiden tot een verstoorde slaap.

De problemen zijn heel divers. Dr. Schoovaerts en dr. Oedit zullen vooral op medische factoren werken. Ikzelf als psycholoog hou me meer bezig met slapeloosheid: slaapproblemen zoals moeilijk inslapen, wat iets anders is dan een slaapstoornis. Bij slapeloosheid, het lang wakker liggen, is tussenkomst van een arts niet altijd nodig omdat daar niet noodzakelijk een lichamelijke reden voor is maar dit vaak veroorzaakt wordt door andere factoren b.v. stress of emotionele oorzaken zoals het verlies van een dierbare.’

Onlangs verscheen in de krant een artikel over verslaving aan slaapmiddelen. Hoe staat u daar tegenover? Prof. Verbraecken (UZA) pleit daarin o.a. voor een nieuwe specialisatie slaapgeneeskunde of somnologie. Een goed idee?

KS: ‘Er worden in ons land heel veel slaapmiddelen gebruikt. We moeten inderdaad van die verslaving af. Bij het langdurig gebruik van slaappillen moeten er andere manieren gezocht worden om de slapeloosheid op te lossen. Daar moet meer aandacht voor zijn. Dat vraagt vooral een heel goede samenwerking tussen huisartsen en apothekers om dit met de hulp van de slaappsycholoog op te lossen b.v. door slaaptrainingen. Of daarvoor een aparte specialisatie nodig is laat ik in het midden. Ook nu is er al heel wat aandacht daarvoor in andere disciplines.’

HR:’Afbouwen van slaapmedicatie gebeurt door o.a. het aanleren van bepaalde technieken. Dit gebeurt altijd in overleg met de behandelende arts.’

Dankjewel voor jullie medewerking. Ik denk dat het duidelijk is waarom het belangrijk is om te waken over  een goede slaapkwaliteit.

Een goede raad voor onze lezers: als je na het lezen van dit artikel vermoedt dat je een slaapprobleem hebt, praat erover met je huisarts. Hij/zij kan je zeker helpen om indien nodig verdere stappen te ondernemen om tot een goede diagnose te komen, een stap in de richting van een blijvende oplossing.

Lucille Govaert

Zoeken

Dekenaal nieuws