Te laat voor het klimaat?
Op 22 april, Dag van de Aarde of Earth Day, staan milieu en klimaat op een positieve manier in de schijnwerpers. Een dag van bezinning en actie om menselijk gedrag te veranderen en beleidsveranderingen teweeg te brengen. Opvallend is dat alle leeftijden begaan zijn met milieu en klimaat en dus met de Aarde. Kinderen leggen met hun ouders een moestuintje aan en doen mee aan boomplantacties. Scholen zorgen voor meer groen op de speelplaats. Jongeren organiseren protestmarsen. Beroepsactieven gaan op zoek naar duurzame energiebronnen. Grootouders laten hun stem horen. Samen met hen zijn in ons land onder andere Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt, Velt, Wereldnatuurfonds Vlaanderen, Greenpeace en Natuurreservaten vzw bezorgd om onze planeet die zoveel moois te bieden heeft. Wereldwijd blijven milieubewegingen mensen wakker schudden.
Solidariteit wereldwijd.
De EU-lidstaten hebben met elkaar afgesproken dat de uitstoot van broeikasgassen tegen 2030 gehalveerd zou moeten zijn, door een snelle omschakeling naar ‘schone’ energie zoals waterkracht, wind- en zonne-energie. Het kapitaal en de technologie zijn aanwezig volgens het IPPC, het orgaan van de Verenigde Naties dat zich over de klimaatwetenschap buigt. Maar er moeten politieke keuzes gemaakt worden door zowel de overheden als de privésector. Als men een rechtvaardig klimaatbeleid wil over de generaties heen, is internationale solidariteit nodig, aldus Wim Thiery, klimaatonderzoeker aan de Vrije Universiteit Brussel. De minst ontwikkelde landen tellen het grootst aantal klimaatdoden en -vluchtelingen door extreem weer. Nochtans hebben zij historisch gezien het minst bijgedragen aan de uitstoot van broeikasgassen.
Blauw in het nauw?
Oceanen zijn bronnen van leven, geen plekken waar we eindeloos ons afval kunnen dumpen en onbeperkt vis uit kunnen halen. Studies tonen aan dat oceanen 30% van onze CO2-uitstoot uit de lucht nemen. Ook absorberen ze 90% van de extra warmte als gevolg van de klimaatverandering. Daarnaast voorzien oceanen miljarden mensen van voedsel en inkomsten. Ze zijn de thuis van piepkleine planktondiertjes tot het allergrootste dier op aarde, de blauwe vinvis. Maar klimaatverandering maakt de oceanen warmer en zuurder, waardoor onder andere de voedselketen verstoord wordt. Volgens het IPPC telt vooral de politieke en maatschappelijke wil om de oceanen te redden.
Meten is weten.
Bomen helpen ons een handje bij de uitstoot van broeikasgassen. Milieukundigen meten dat een boom door zijn bladgroenwerking per jaar gemiddeld 25 kg CO2 uit de lucht neemt, afhankelijk van heel wat factoren. De wetenschap toont aan dat mensen in een groene omgeving meer bewegen, meer sociale contacten hebben en positiever in het leven staan. De Canadese 3-30-300 regel wint aan populariteit in steden. Iedere inwoner zou vanuit zijn woning zicht moeten hebben op minimaal 3 bomen, 30% van een wijk zou in de schaduw van een boom moeten vallen en iedereen zou maximaal 300 m van een grote groene plek moeten wonen. Maar om het probleem van de opwarming van de aarde alleen met bomen planten op te lossen, hebben we de ruimte niet, ook niet op wereldschaal.
Tegelwip is hip.
Een groenere wereld begint in je eigen tuin. Om er verwilderde hoekjes te creëren tot plezier van mens en dier, steunt de Vlaamse overheid acties zoals maai-mei-niet (gazon) in de lente en laat-ze-liggen (blaadjes) in de herfst. Dit jaar staat ook tegelwippen (ontharden) in de kijker, om de grondwatervoorraad op peil te houden. Nutteloze tegels, asfalt en beton worden uitgebroken in voor- en achtertuinen en vervangen door bomen, struiken of bloemperken. Het tegelwippen wordt gekoppeld aan een ludieke onthardingswedstrijd van 31 maart tot en met 31 oktober, waarbij gemeenten in heel Vlaanderen het tegen elkaar opnemen. Vanzelfsprekend blijft verharding nodig op specifieke plaatsen voor mensen met een mobiele of visuele beperking.
Encycliek magnifiek.
Paus Franciscus is de eerste paus die aan milieuproblemen een encycliek wijdt. In de pauselijke brief Laudato Si’ van 2015 stelt hij zijn ecologische visie in het centrum van de christelijke geloofsleer, wat verrassend is. De paus vraagt respectvol en eerlijk om te gaan met de aarde en de armen. De eerste regel in Laudato Si’ (Italiaans voor Wees geprezen) is afkomstig uit het Zonnelied van Sint-Franciscus van Assisi dat een ode aan de schepping is. Deze heilige koos radicaal voor Armoede en moeder Aarde en stond kritisch tegenover het toen beginnend middeleeuws kapitalisme. Wellicht verkoos de paus daarom de naam Franciscus. En misschien kwam van daaruit zijn verzuchting: ‘De Kerk moet terug naar haar roots, haar rijkdommen afwerpen en zich concentreren op de armen’. Hopelijk valt dit niet in dovemansoren!
Agnes De Mulder
